Rozpoznanie w psychiatrii, w odróżnieniu od większości innych specjalności medycznych, stawiane jest głównie w oparciu o rozmowę z pacjentem.  Psychiatra, słuchając skarg chorego oraz stawiając mu dodatkowe pytania, stara się przypisać  zgłaszane objawy jakiemuś znanemu, charakterystycznemu  zespołowi  objawów. W ten sposób może na przykład rozpoznać zespół depresyjny, lękowy, albo paranoidalny. Chcąc się upewnić co do rozpoznania lub dokładniej ocenić nasilenie objawów lekarz może wykorzystać  specjalnie opracowane w tym celu testy, czy kwestionariusze. Takie „zespołowe” rozpoznanie pozwala skierować dalszy tok diagnostyczny w kierunku znalezienia bądź wykluczenia możliwych przyczyn zaburzenia. Niestety,  w psychiatrii nie jest do końca poznane podłoże wielu problemów, tak więc często raczej wyklucza się możliwe przyczyny organiczne zaburzeń, na przykład choroby somatyczne, które mogą przyczyniać się do wystąpienia  pewnych zaburzeń psychicznych, bądź je imitować. W tym celu prawdopodobne jest, że lekarz zleci wykonanie pewnych dodatkowych badań (eeg, badania obrazowe mózgu, badania laboratoryjne krwi) lub skieruje na konsultację do lekarza innej specjalności. Leczenie choroby podstawowej powinno  poprawić w takiej sytuacji również stan psychiczny chorego.   Z drugiej strony, w niektórych sytuacjach psychiatra może powziąć podejrzenie, że obecne zaburzenia, zwłaszcza, gdy są one uporczywe i trudne do leczenia, są skutkiem pewnych predyspozycji wynikających z osobowości pacjenta. Chcąc to dokładniej poznać  psychiatra może zalecić wykonanie bardziej złożonych testów, które z reguły przeprowadza psycholog.